Konopie siewne, znane również jako cannabis sativa, już od dłuższego czasu są dostępne do uprawy przemysłowej w wielu europejskich krajach, również w Polsce. Produkty wytworzone z tej rośliny znajdziemy na półkach hipermarketów, w aptekach, sklepach zielarskich, salonach urody, a nawet w sklepach odzieżowych. Choć wciąż kojarzą się z narkotykami, same konopie siewne sativa nie wykazują działania halucynogennego i psychoaktywnego. To łudząco podobne do nich konopie indyjskie – mylone przez laików – mają ponad 30-krotnie więcej substancji psychoaktywnych, zakazanych w świetle prawa polskiego. Jak wygląda uprawa konopi włóknistych w Polsce i w Europie? Gdzie znajdziemy największe plantacje, a gdzie – ze względu na restrykcje – nie uświadczymy takich sadzonek?

Europejskie konopie sativa hodowane są na masową skalę od czasów II Wojny Światowej. Przed wojną, w połowie lat 30-tych XX wieku to Niemcy specjalizowały się w uprawie konopi siewnych, a niespełna 20 lat później do grona europejskich potentatów dołączyła Francja, Turcja, Włochy, Węgry i Szwecja. Dynamicznie prowadzone badania pozwoliły usprawnić proces hodowli i zwiększyć ilość surowca włókienniczego pozyskiwanego z jednej sadzonki. Potwierdzeniem tego rozwoju mogą być zmiany legislacyjne: jeszcze w 1995 roku zarejestrowano 12 legalnych odmian konopi w Unii Europejskiej, na ten moment wykaz ten obejmuje ponad 60 pozycji. Pionierami w zakresie zarówno badań, jak i wykorzystania cannabis sativa są Francuzi (największa ilość wyhodowanych dozwolonych odmian), Niemcy (największy europejski producent konopi) oraz Włosi (największy potentat konopi w branży tekstylnej).

Hodowla konopi siewnej w Polsce

Jak zatem sytuacja wygląda w Polsce? Nasz kraj zajmuje się tymi roślinami od 1946, które nieustannie były modyfikowane i poddawane procesom zwiększającym wydajność konopi. Dekadę od rozpoczęcia prac badawczych udało się uzyskać odmiany jednopienne i zaimplementować je na skalę przemysłową, co było kamieniem milowym w polskim wątku konopnym. Do 2018 roku w Krajowym Rejestrze figurowało 8 gatunków konopi jednopiennych, a kolejne 6 było zgłoszonych do dalszych prac badawczych. Polskie wytyczne dotyczące hodowli cannabis sativa przewiduje kilka podstawowych założeń:

    Śladowa ilość THC (nie przekraczająca 0,2% substancji psychoaktywnej);

    Wyhodowanie odmian cechujących się wysoką jednopiennością;

    Zwiększenie zawartości celulozy, kannabinoidu CBD oraz olejków eterycznych;

    Skrócenie okresu wegetacji oraz poprawę jakości włókna i ilości plonu z nasiona.

W Polsce konopie używa się w przemyśle farmaceutycznym („medyczna marihuana”), odzieżowym (lekkie ubrania z włókien), papierniczym (wydajny sposób produkcji papieru), budowlanym (wytwarzanie pakułów) oraz branży spożywczej (oleje CBD, słodycze z nasionami konopi, pasze i ziarna dla zwierząt).

Konopia włóknista sativa jest rośliną z rodziny konopiowatych. Uprawiana jest w wielu regionach świata w tym także w Polsce. Charakteryzuje się wszechstronnym zastosowaniem. W przemyśle wykorzystana jest cała roślina, zarówno jej nasiona jak i korzenie. Pozyskiwane są z niej włókna do produkcji tkanin, związki wykorzystywane przy wyrobie leków, olej konopny stosowany w przemyśle spożywczym. Co więcej jest także również źródłem pełnowartościowych białek.

Polska ma bardzo długą historię uprawy konopi włóknistej. Pierwsze hodowle rozpoczęto już w 1946 roku. Przez długi okres była ona rośliną spotykaną w wielu gospodarstwach. Sytuacja uległa zmianie po latach 60 XX wieku. Nastąpiło wtedy nagłe wyparcie hodowli konopi. Obecnie jej uprawa przeżywa renesans i promowana jest jako roślina ekologiczna mogąca zostać wykorzystana w wielu dziedzinach przemysłu między innymi do produkcji biopaliw .

Wielkość upraw konopi włóknistej w Polsce szacowana jest na 1 400 hektarów. Hodowlą zajmuje się około 200 rolników, którzy spełnili wszelkie niezbędne warunki i procedury wymagane przez państwo. Należy do nich między innymi: podpisanie umowy z odbiorcą posiadającym zezwolenie Urzędu Marszałkowskiego, powiadomienie o uprawie i uzyskanie zgody gminy, a także zakup kwalifikowanych nasion. Wszystkie zasady jakie należy spełnić decydując się na uprawę konopi włóknistej zawarte są w Ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii z 29 lipca 2015 roku.

Wiele osób chcących rozpocząć uprawę konopi nawiązuje współpracę z Instytutem Włókien Naturalnych, który jest placówką gwarantującą pomoc w zakresie hodowli konopi, a także dobre stawki za dostarczane nasiona.

Hodowla konopi na świecie

Do największych producentów konopi na świecie należą Kanada, Chiny, Chile, Francja i Korea Północna. Kanada, która jest obecnie liderem pod względem produkcji i eksportu konopi na całym świecie pierwsze uprawy rozpoczęła już 1606 roku. Po okresie zawieszenia jej produkcji, ponowna hodowla konopi ruszyła w 1998 roku. W 2012 roku na terenie tego kraju wdrożono kilka programów hodowlanych, a w 2014 roku uprawiano w niej ponad 20 różnych odmian przemysłowych. Głównymi kierunkami hodowli konopi w Kanadzie jest produkcja nasion oraz włókien. Dodatkowo wszystkie konopie pochodzące z tego kraju są wolne od GMO.

Hodowla konopi w Chinach podobnie jak w przypadku Kanady koncentruje się głównie na produkcji koncentruje się na produkcji nasion i włókna. Dziedziny te stanowią ważną gałąź gospodarki tego kraju. W 2007 roku w badania poświęcone hodowli konopi otrzymały stałe wsparcie finansowe. W 2016 roku powierzchnia uprawna konopi w Chinach stanowiła ponad 40% całości światowych upraw i wynosiła 50 400 hektarów.

Źródła:

„Perspektywiczne kierunki i priorytety w hodowli konopi włóknistych w Polsce i na świecie”; Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich

Kwestie prawne

Zgodnie z art. 45 p. 3 ustawy o przeciwdziałaniu narkomani w Polsce dozwolone jest uprawianie konopi włóknistych tylko na potrzeby przemysłu włókienniczego, chemicznego, celulozowo-papierniczego, spożywczego, kosmetycznego, farmaceutycznego, materiałów budowlanych oraz nasiennictwa. Zabroniona jest uprawa innych rodzajów konopi.

Wymagane jest zdobycie zezwolenia na uprawę, o które mogą starać się przedsiębiorcy oraz osoby fizyczne będące rolnikami (samodzielne hodowanie w domu jest nielegalne). Osoby, które popełniły przestępstwo określone w artykule 63, 64 lub 65 nie mogą ubiegać się o takie zezwolenie.

Uprawa

Cannabis sativa zawierają bardzo małe ilości substancji psychoaktywnych. Pochodzą one z rejonu Azji Środkowej, są jednak coraz chętniej uprawiane w Polsce, gdzie warunki klimatyczne dla tego typu roślin są bardzo dobre. Jednakże istotny jest dobór gleb, od którego zależy bogactwo plonów. Konopie włókniste uprawia się na glebach żyznych, bogatych w składniki pokarmowe i o uregulowanych stosunkach wodnych. Nie nadadzą się natomiast gleby zimne i podmakające oraz zbyt suche. Poziom wody gruntowej powinien wynosić od 60 do 80 cm.

W przypadku konopi włóknistych wymagane jest wysokie nawożenie mineralne (spowodowane jest to długim okresem wegetacji). Dawki nawozów uzależnione są od zasobności gleby w składniki pokarmowe, zaleca się jednak dawki w ilościach:

    80–100 kg/ha N,

    70–90 kg/ha P

    2O

    5

    100–140 kg/ha K2O

Produkty tworzone z konopi Sativa

Celuloza, która jest pozyskiwana z włókien konopi jest istotnym surowcem papierniczym. Oprócz tego włókno wykorzystuje się w produkcji materiałów izolacyjnych, sanitarnych oraz materiałów stosowanych w budownictwie. Przemysł odzieżowy również, choć w mniejszym stopniu wykorzystuje konopie – ubrania z nich zrobione charakteryzują się lekkością, wytrzymałością oraz są przewiewne. Szerokie zastosowanie mają nasiona konopi oraz tłoczony z nich olej. Przede wszystkim mają dużą wartość odżywczą oraz sporo właściwości leczniczych – olej konopny łagodzi bóle wszelkiego rodzaju w tym migreny oraz bóle menstruacyjne, działa przeciwzapalnie, wspiera układ odpornościowy oraz układ nerwowy i jest cennym źródłem przeciwutleniaczy. Co ciekawe, z oleju konopnego można również wytworzyć olej napędowy.

Areał uprawy konopi włóknistych w Polsce z każdym rokiem wzrasta. W roku 2017 konopie włókniste uprawiano na areale o wielkości prawie 6800 hektarów. Rosnąca popularność spowodowana jest głównie szerokim zastosowaniem tych roślin.